(બી.પી.એલ સિવાયના ગુણાંકના કાચા આવાસ ધરાવતા કુંટુંબોને આવાસ)

વર્ષ ૨૦૧૪-૧૫માં ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગના કાચા આવાસ ધરાવતા કુંટુંબોને સાંકળી લઈ પ્રથમ તબક્કામાં બીપીએલ સિવાયના ૨૧ થી ૨૮ ગુણાંક કુટુંબોને પાકું આવાસ મળે તે માટે પંચાયત અને ગૃહ નિર્માણ અને ગ્રામ વિકાસ વિભાગના તા.૧૮/૦૨/૨૦૧૪ના ઠરાવથી આ યોજના અમલમાં મુકવામાં આવેલ છે.

આ યોજના હેઠળ મકાનની યુનિટ કોસ્ટ એક લાખ સામે સરકારશ્રીની સહાય રૂ. ૪૦,૦૦૦/- આપવામાં આવશે. જેમાં પ્રથમ હપ્તો મંજુરીના હુકમ સાથે રૂ. ૧૦,૦૦૦/- હજાર, બીજો હપ્તો લીટલ લેવલે (ટોઈલેટ સાથે) રૂ. ૨૦,૦૦૦/- અને ત્રીજો હપ્તો બાંધકામ પૂણૅ થયે રૂ. ૧૦,૦૦૦/- હજાર આપવામાં આવશે.>

આ યોજના હેઠળ અત્યાર સુધીમાં (માર્ચ – ૧૬ અંતિત) કુલ ૩,૨૬,૦૫૦ આવાસો મંજુર કરવામાં આવેલ છે આ યોજના હેઠળ કુલ ૧,૧૨,૨૨૯ આવાસો પૂર્ણ થયેલ છે. વર્ષ ૨૦૧૫-૧૬-માર્ચ-૧૬ અંતિત રૂ. ૪૮,૮૮૨.૬૧ લાખનો ખર્ચ થયેલ છે. આ અંગેનું ફોર્મ પંચાયત વિભાગની વેબસાઈટ પર ઉપલબ્ધ છે.

રાજયની ગ્રામપંચાયતોમાં વર્ષ ૨૦૦૩-૦૪ થી શરૂ કરી માર્ચ – ૨૦૦૮ સુધીમાં ૧૩૬૮૫ ગ્રામ પંચાયતોમાં કોમ્પુટર હાર્ડવેરની ફાળવણી કરી કોમ્પુટર બ્રોડબેન્ડ, વીસેટ, ઈન્ટરનેટ પાવન નેટવર્ક દ્રારા ઈ-સેવાઓ પૂરી પાડવામાં આવે છે. મહત્વની સેવાઓ જેવી કે જન્મ અને મરણનો દાખલો, આકારણી, બી.પી.એલ યાદી, ૭/૧૨, ૮ – અ ના ઉતારા, કરવેરા ભર્યાની પહોંચ, વીજળી બીલ, જી.એસ.પી.સી.ના ગેસ બીલ, સસ્તા અનાજની કુપનો વિવિધ યોજનાઓ માટેના અરજીપત્રો/ ફોર્મ્સ તેમજ ધોરણ – ૧૦ અને ૧૨ના રીઝલ્ટ, મોબાઈલ રીચાર્જ વિગેરે સેવાઓ પુરી પાડવામાં આવી રહેલ છે. B2C જેવી સેવાઓ દ્રારા ગામડાઓમાં ઘરઆંગણે સેવાઓ પુરી પાડવાની યોજના સફળ રહેલ છે.

આ યોજનામાં ગામના એન.આર.જી / એન.આર.આઈ સાથે ઈન્ટરનેટના ઉપયોગથી ગ્રામજનો દ્રારા પ્રસંગોપાત વાતચીત અને સંપર્ક થઈ શકે છે. ઈન્ટરનેટ દ્રારા ખેતી વિષયક, આરોગ્ય વિષયક અને રોજગાર વિષયક માહિતી ગ્રામપંચાયત ખાતે ઉપલબ્ધ છે. ગ્રામ પંચાયત ખાતેથી ઈન્ટરનેટ વિડિયો કોન્ફરન્સની સુવિધા છે. તથા VOIP ની સગવડને કારણે તમામ ગ્રામ પંચાયતો એકબીજા સાથે વિના મૂલ્યે પૂરી પાડવાની યોજના સફળ રહેલ છે.

માર્ચ-૧૬ અંતિત ઈ ગ્રામ સેન્ટરો દ્રારા રાજયમાં અંદાજીત ૬.૮૦ કરોડ ૭/૧૨, ૮- અ ના ઉતારા, ૪૪.૮૦ કરોડ ઈ-પીડીએસ કુપન ઈસ્યુ કરવામાં આવી છે. તથા ૩૩૭ કરોડ વીજબીલ કરવામાં આવેલ છે. વર્ષ ૨૦૦૮ માં ૧૩૬૮૫ ગ્રામ પંચાયતોમાં કોમ્પુટર પુરા પાડી સેવાઓ સુદ્રઢ કરાયેલ છે. વીસેટ બેન્ડવીથ ૨૨ Mbpsથી વધારી ૩૭ Mbps કરવામાં આવેલ તેમાં વધારો કરી ૯૬ Mbps કરવામાં આવેલ છે. ભારત સરકારના NOFN પ્રોજેકટ અંતર્ગત બધા ગામોને કેબલ કનેકટીવીટી આપવાની યોજના હાથ ધરાવનાર છે.

આ યોજના અંતર્ગત તમામ જિલ્લા પંચાયત, તાલુકા પંચાયત અને તાલીમ કેન્દ્ર ખાતે રંગીન ટી.વી સાથે ડાયરેક્ટ ડીઝીટલ રીસેપ્શન સીસ્ટમ તેમજ કુલ ૧૩૬૮૫ ગ્રામ પંચાયતો પૈકી ૭૪૦૦૦ ગ્રામ પંચાયતો ખાતે કે યુ બેન્ડની સુવિધા આપેલ છે. ૨૬ જીલ્લા પંચાયતો પૈકી નવીન અસ્તિત્વમાં આવેલ તાપી જીલ્લા પંચાયત સિવાય અને ૨૪૪ તાલુકા પંચાયતોનું ગુજરાત સ્ટેટ વાઈડ એરિયા નેટવર્કથી જોડાણ કરાયેલ છે. ઈ-ગ્રામ વિશ્વગ્રામ યોજના અંતર્ગત રાજયના ચૂંટાયેલા પદાધિકારીશ્રીઓને પણ તાલીમ આપવામાં આવેલ છે. પંચાયત વિભાગ અને ૨૬ જિલ્લા પંચાયતની વેબસાઈટ તૈયાર કરી GSWAN પર અપલોડ કરવામાં આવેલ છે બાકીના ૭ જિલ્લાની વેબસાઈટ બનાવવાની કામગીરી ચાલુમાં છે.

ઈ-ગ્રામ પંચાયતો ખાતેથી વિવિધ ઈ-સેવાઓ પુરી પાડવા ગ્રામ પંચાયતમાં પબ્લિક પ્રાઈવેટ પાર્ટનરશીપ મોડેલ અનુસાર ગ્રામ કોમ્પ્યુટર સાહસિકની નિમણૂંક કરેલ છે. ઈ-ગ્રામ સેન્ટરો સતત કાર્યરત રહે તે માટે ટેકનિકલ તેમજ તાલીમ સપોર્ટ પુરો પાડવા માટે કુલ ૫૮૮ જેટલી ટેકનિકલ વ્યક્તિઓની મેન પાવર સપોર્ટ પુરો પાડવામાં આવેલ છે.

માન. મુખ્યમંત્રીશ્રીની પરિકલ્પના મુજબ રાજય સરકારના જુદા જુદા વિભાગો દ્રારા ગરીબી રેખા નીચે આવરી લેવાયેલા કુટુંબો અને વ્યકિતઓ માટે, વચેટીઓનું વર્ચસ્વ નાબુદ કરવા તેમજ ગરીબોને પુરેપુરો લાભ મળી રહે તે માટે અમલમાં મુકેલી વિવિધ કલ્યાણકારી યોજનાઓ કે જેમાં જુદા જુદા હેતુ માટે સહાય આપવાની યોજનાઓ સુનિત સુનિશ્વિત કરવામાં આવી છે તે તમામ યોજનાઓના લાભાર્થીઓને એક જ દિવસે તેમને મળવાપાત્ર સહાયો સરકારશ્રીની યોજનાઓની રકમ મળી રહે તે માટે પ્રત્યેક જિલ્લામાં ગરીબ કલ્યાણ મેળાનું આયોજન કરીને જિલ્લાના આવા તમામ લાભાર્થીઓને એક સાથે તેમને મળવાપાત્ર સહાય આપવાના એક નવતર પ્રયોગને મૂર્તિમંત કરવાના હેતુસર રાજય સરકારે આ વિભાગ દ્રારા શરૂ કરેલ ગરીબ કલ્યાણ મેળામાં છેલ્લા બે નાણાંકીય વર્ષ (૨૦૦૯-૧૦, ૨૦૧૦-૧૧) માં આ પ્રકારે તમામ તાલુકાઓને આવરી લેતો ગરીબ કલ્યાણ મેળો તાલુકાવાર યોજેલ છે. આ હેતુસર અને તેના વહીવટી આયોજન, પ્રચાર - પ્રસાર, લાભાર્થીઓને લગતી માહિતી સંકલિત કરવા અને અન્ય વહીવટી ખર્ચ મેળવવાના હેતુસર અલયાદી નાણાંકીય જોગવાઈ કરવામાં આવેલ છે.

અત્યાર સુધીમાં આઠ તબક્કામાં કુલ ૧૩૪૮ ગરીબ કલ્યાણ મેળા યોજાયા તે અંતર્ગત રાજયની વિવિધ ખાતાઓની વિવિધ યોજનાઓ પૈકી ૧.૦૪ કરોડ લાભાર્થીઓને આવરી લઈ કુલ રૂ.૧૬૩૯૧.૮૨ કરોડની નાણાકીય સહાય ચૂકવવામાં આવેલ છે.

વર્ષવાર ગરીબ કલ્યાણ મેળામાં આપવામાં આવેલ સહાય

“આત્મા ગામડાનો અને સુવિધા શહેરની” ના મંત્ર સાથે તાલુકા મથકોના ગામો તથા આદિજાતિ વિસ્તારના ૭૦૦૦ થી વધુ વસ્તી ધરાવતા અને અન્ય ગામોમાં ૧૦,૦૦૦ કે વધુ વસ્તી ધરાવતા ગામોનો સમાવેશ કરી ૨૫૫ ગામોને ઉર્બન યોજનામાં તબક્કાવાર સમાવેશ કરવાનું આયોજન કરાયેલ હતું

ગામમાં સફાઈ યોગ્ય રીતે થાય અને સફાઈ પ્રત્યે સભાનતા, જાગૃતિ કેળવી સફાઈનું ઉચું સ્તર લાવી ગ્રામ્ય જીવન સ્તર ઉચું લઈ જવા માટે પ્રોત્સાહન રૂપે સફાઈ અને સ્વરછતા માટે સહાય આપવામાં આવે તો સહાયનો ઉપયોગ ગામની સ્વરછતાની જાળવણી માટે અને સ્વરછતાના સાધનો વસાવવા માટે પ્રેરાઈને ગ્રામ પંચાયત પોતાનું ગામ સ્વરછ અને નિમૅળ બને તે હેતુથી પ્રેરાઈને કટિબધ્ધ બને તે માટે સને-૨૦૦૭-૦૮ના વષૅમાં નવી યોજના અમલમાં મુકવામાં આવી છે. જેને અગત્યની બાબતમાં ગ્રામ પંચાયતોમાં ગંદકી વાળી જ્ગ્યાઓ જાહેર ગટર લાઈન અને માગૉ ઉપર દવા છટકાવવાની કામગીરી હાથ ધરવી. ઉકરડાનું યોગ્ય સ્થાને સ્થાળંતર કરાવવું અને તે માટે ગામ બહાર જગ્યા નક્કી કરવી.

ગ્રામ પંચાયતમાં સફાઈ વેરો દાખલ કરી ગ્રામ સફાઈ વ્યવસ્થા સધન બનાવવી. ગામમાં આવેલ સ્થાનિક સ્વરાજયની સંસ્થાના મકાનો,શાળાઓ,પંચાયત ધર, આંગણવાડી, પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્ર વગેરે તમામ સ્થળોએ નિમૅળ ગુજરાત સબંધના સૂત્રો- પોસ્ટરો લગાવવા, ગામના વ્યકિતગત અને સામૂહિક શૌચાલયની વ્યવસ્થા કરવી, ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં સંપૂણૅ સ્વરછ્તા અભિયાનનું નિમાણૅ કરવું, રહેણાકના સ્થળેથી યોગ્ય અંતરે પશુ જાળવણી સુનિશ્ર્વિત કરવી.

આ યોજના અંતૅગત જે ગામ જેટલો સફાઈ વેરો ઉધરાવશે તેટલી રકમ રાજય સરકાર આ યોજના હેઠળ પ્રોત્સાહક ગ્રાન્ટ તરીકે ફાળવશે. જે ગામ ૧૦૦ ટકા સફાઈ વેરો ઉધરાવશે તેને ૧૧૦ ટકા લેખે રાજય સરકાર આ યોજના હેઠળ પ્રોત્સાહક ગ્રાન્ટ તરીકે ફાળવશે. રાજય સરકાર દ્રારા તા.૨૬/૦૨/૨૦૧૪ના ઠરાવથી પ્રોત્સાહક ગ્રાન્ટથી રકમ બમણી કરવામાં આવેલ છે.

સ્વરછ ગામ સ્વસ્થ ગામ યોજના તથા મહાત્મા ગાંધી સ્વરછ્તા અભિયાન હેઠળ વષૅ ૨૦૧૫-૧૬ માચૅ – ૧૬ અંતિત રૂ.૧૦૫.૦૨ કરોડનો ખચૅ થયેલ છે.

ગામડાઓમાં ભાઈચારો,સામાજિક સદભાવ, શાંતિ ગામનો સવૉગી વિકાસ કરવાના હેતુસર ગ્રામ વિસ્તારમાં રહેતા લોકો વચ્ચે પરસ્પર સદભાવ વધે, સામૂહિક એખાલાસની ભાવના પ્રબળ બને, એકતા જળવાય તેમજ ભાઈચારાની ભાવના વધે તે ધ્યાને રાખીને સમગ્રત: ગ્રામ્ય કક્ષાએ છેલ્લા ૩ વષૅમાં ગુનો નોધાયેલ ન હોય તેવા ગામોને પાવનગામ અને છેલ્લા પાંચ વષૅમાં ગામમાં એકપણ ગુનો નોધાયેલ ન હોય તેવી ગ્રામ પંચાયતો માટે તીથૅગ્રામ યોજના અમલમાં મુકવામાં આવેલ છે. આ યોજના અન્વયે નક્કી કરેલ માપદંડ મુજબ પાવન ગામને રૂ.૧.૦૦ લાખની પ્રોત્સાહક ગ્રાન્ટ અને તીથૅ ગામ ને રૂ.૨.૦૦ લાખની પ્રોત્સાહક ગ્રાન્ટ આપવામાં આવે છે. આ રકમના ઉપયોગથી ગામના વિકાસના કામો હાથ ધરવાના રહે છે. અત્યાર સુધીમાં ૧૨૧૩ પાવન ગામ / તીથૅ ગામ જાહેર કરવામાં આવેલ છે.

પ્રોત્સાહક ગ્રાન્ટ માટે ગામ પસંદગીમાં સમરસ ગામને અગ્રતાક્રમ આપી ગામમાં સ્વરછતા, કન્યા કેળવણી, ડ્રોપઆઉટનો નીચો દર, માદક દ્રવ્યોનું સેવન, ઉત્પાદન અને તેનું વેચાણ ન થાય, સામાજીક સદભાવના, ચચૉ સંવાદથી વિવાદનો નિકાલ જેવી બાબતો ધ્યાને લેવામાં આવે છે.

રાજયની ગ્રામ્ય પ્રજા ખાસ કરીને વૃધ્ધો, મહિલાઓ અને બાળકોને આરામ, સુખાકારી માટે આનંદ પ્રમોદ માટે બગીચાની સુવિધા ઉપલ્બધ થાય તે હેતુસર પંચવટી યોજનાનો વષૅ ૨૦૦૪-૦૫થી અમલ કરવામાં આવેલ છે.પંચવટી યોજના અનુસાર પીપળ, વડ, હરડે વેલ, અશોક, તથા અનેક ફળાઉ વૃક્ષ વાવવાના છે જેથી પાંરપારિક સાંસ્કૃતિક વારસા પ્રત્યે આસ્થા જળવાઈ રહે.

રૂ.૧.૦૦ લાખ રાજય સરકારની સહાયથી તથા ગ્રામ્ય કક્ષાએથી રૂ.૫૦,૦૦૦ લોકફાળાના ઉપયોગથી અત્યાર સુધીમાં ૫,૮૧૩ ગામોએ પંચવટી યોજના અમલમાં મુકેલ છે. વષૅ ૨૦૧૫-૧૬ માટે માચૅ-૧૬ અંતિત રૂ.૯૩.૬૭ લાખનો ખચૅ થયેલ છે.

ગુજરાત પંચાયત અધિનિયમ દ્રારા ગ્રામ પંચાયતોને સ્વાવલંબન, સ્વશાસન અને સ્થાનિક વિકાસના કામો અને ફરજો સુપ્રત થયા છે. પરિણામે ગ્રામવાસીઓને પોતાની આંકાક્ષા અને શકિતઅનુસાર ગામનો સવૉગી વિકાસ સાધવાની અનુકુળતા સાંપડે તે માટે ગ્રામ પંચાયતો આયોજનપૂવૅક વ્યવસ્થિત રીતે વધુ કાયૅદક્ષતાથી પોતાની ફરજો અને જવાબદારી અદા કરી શકે, આ બજેટ હેડ હેઠળ ગ્રામ પંચાયતોને વધુ સક્ષમ બનાવવા ગામમાં ઉજવાતા રાષ્ટ્રીય તહેવારોમાં થતાં સરભરા અને ઉત્સવ માટે ગ્રામ પંચાયત દીઠ રૂ. ૩૦૦૦ પ્રોત્સાહક ગ્રાંન્ટ ફાળવવામાં આવે છે.

વષૅ ૨૦૧૦-૧૧ માટ્ટે રૂ. ૪૨૬.૦૦ લાખની જોગવાઈ સામે માચૅ-૧૬ અંતિત રૂ.૪૨૦.૮૭ લાખનો ખચૅ થયેલ છે.

વષૅ ૨૦૧૦-૧૧ ના વષૅથી રાજયની તમામ જજૅરીત જિલ્લા પંચાયત / તાલુકા પંચાયતના મકાનોના બાંધકામ અને રીપેરીગ માટે જોગવાઈ કરવામાં આવે છે.

જે અંતૅગત નવચિત ૭ જિલ્લા પંચાયત કચેરીના મકાનો, જજૅરીત તાલુકા પંચાયત કચેરીના મકાનો માટે જિલ્લા પંચાયત કચેરી માટે રૂ. ૨૯.૪૦ કરોડ અને તાલુકા પંચાયત કચેરી માટે રૂ. ૨.૮૫ કરોડ ની યુનિટ કોસ્ટ મુજબ ઉપંરાત નવચિત તાલુકા પંચાયત માટે સ્ટાફ કવૉટર તેમજ જજૅરીત સ્ટાફ કવૉટર રીપેરીગ માટે કુલ રૂ. ૨૧૯.૯૪ કરોડની જોગવાઈ કરવામાં આવેલ હતી.

જે પૈકી ૭ નવરચિત જિલ્લા પંચાયત તેમજ એક જજૅરીત જિલ્લા પંચાયતને વહીવટી મંજૂરી આપવામાં આવેલ છે. તેમજ નવરચિત તાલુકા પંચાયત ૨૦ અને જજૅરીત તાલુકા પંચાયત વહીવટી મંજૂરી આપવામાં આવી. નાણાકીય વષૅ ૨૦૧૫-૧૬ માચૅ- ૧૬ સુધીમાં રૂ. ૧૬૯૦૨.૩૦ લાખની ગ્રાન્ટ ફાળવેલ છે.

રાજયની ગ્રામ પંચાયતોને પંચાયત ધર અને તલાટી કમ મંત્રીને રહેવા નિવાસસ્થાન બાંધકામ માટે ગ્રામ પંચાયતોને સરકારશ્રીના અનુદાનની યોજના સને ૧૯૯૨-૯૩થી શરૂ કરવામાં આવેલ છે. આ યોજનામાં વષૅ ૨૦૦૬ના ઠરાવ મુજબ ભૂંકપ ઝોન ચાર અને પાંચ મુજબ ધ્યાને લઈ રૂ. ૩.૬૫ લાખ અને અન્ય વિસ્તાર માટે રૂ.૩.૩૨ લાખની યુનિટ કોસ્ટ નક્કી થયેલ છે.

ભારત સરકારના પંચાયતની રાજ મંત્રાલયના રાજીવ ગાંધી સેવા કેન્દ્ર તથા ગ્રામ વિકાસ મંત્રાલયના મહાત્માગાંધી સચિવાલય યોજના અંતૅગત નવી પંચાયતોને મકાન સુવિધા તથા જજૅરીત મકાનો વાળી પંચાયતને આ યોજના અંતૅગત મકાન બાંધવામાં આવી રહેલ છે તેમજ રાજીવ ગાંધી પંચાયત સશકિતકરણ અભિયાન હેઠળ ૧૪૬ ગ્રામ પંચાયત કચેરીના મકાનો મંજુર કરવામાં આવેલ છે.

ગામની વસ્તીના પ્રમાણમાં પંચાયત ધરમાં બેઠક વ્યવસ્થા તેમજ અન્ય સુવિધાઓની જરૂરિયાત અલગ અલગ હોય જેથી એક જ ટાઈપ ડીઝાઈનના મકાનોને બદલે વસ્તીના ધોરણે જરૂરિયાતને ધ્યાને લઈ પંચાયત ધર બનાવવામાં આવે તો વધુ ઉપયોગી થઈ શકે.

જેમાં વસ્તી મુજબ (૧) ૫૦૦૦ સુધી રૂ. ૧૪.૦૦ લાખ તથા જૂથ ગ્રામ પંચાયત હોય પણ સમાવિષ્ટ ગામની વસ્તી ૩૦૦ થી ઉપર હોય તેવા ગામમાં પેટા પંચાયત ધર યુનિટ કોસ્ટ રૂ.૬.૫૦ લાખ મુજબ વષૅ ૨૦૧૬-૧૭ ના બજેટમાં રૂ. ૯૨.૫૦ કરોડ નવી બાબત તરીકે જોગવાઈ આવેલ છે.

માન. મુખ્યમંત્રીશ્રીની રાહભરી હેઠળ લોક માન્ય જયપ્રકાશ નારાયણજીના જન્મ દિવસ તા..૧૧/૧૦/૨૦૦૧ થી ગુજરાતમાં ગ્રામ સભાઓને અસરકારક કામગીરી શરૂ થયેલ છે. ગ્રામસભાઓ લોક સશકિતકરણ અને લોકભાગીદારીથી ઝુંબેશ રૂપે હાથ ધરવામાં આવી રહેલ છે.

કુલ ૨૮ તબક્કાઓમાં કુલ ૩,૫૨,૭૯૭ ગ્રામસભાઓ મળી છે. તેમાં ૫૦૩.૫૭ લાખ ગ્રામજનો હાજર રહયા હતા. કુલ ૧૦,૭૨,૭૩૦ પ્રશ્રો રજુ કરવામાં આવ્યા છે તે પૈકીના ૧૦,૧૮,૨૮૬ (૯૪.૮૨%) પ્રશ્રોનો નિકાલ કરવામાં આવેલ છે.

૧૪માં નાણાપંચ અંતૅગત વષૅ ૨૦૧૫-૧૬ થી ૨૦૧૯-૨૦ના સમયગાળા માટે અંદાજીત મળનાર બેઝિક ગ્રાંન્ટ રૂ.૭૭૭૧.૨૬ કરોડ અને પરફોમૅન્સ ગ્રાન્ટ રૂ.૮૬૩.૪૭ કરોડ મળવાપાત્ર છે.

૧૪માં નાણાંપંચની ભલામણોમાં દશૉવ્યા મુજબ વષૅ ૨૦૧૧ની વસ્તીના આધારે ગણી કુલ ગ્રાન્ટના ૯૦ ટકા ગ્રામ પંચાયતની વસ્તીના આધારે અને ૧૦ ટકા ગ્રાન્ટ ગ્રામ પંચાયતના વિસ્તાર ના આધારે ફાળવવાની થાય છે. દરેક ગામ પોતાનો વિલેજ ડેવલપમેન્ટ પ્લાન તૈયાર કરશે.

ચાલુ વષૅ ૨૦૧૫-૧૬માં કુલ રૂ. ૪૬૬.૧૩ કરોડનો પ્રથમ હપ્તો અને રૂ.૪૬૬.૧૨ કરોડનો બીજો હપ્તો મળી રૂ. ૯૩૨.૨૫ કરોડ ગ્રામ પંચાયતોને ફાળવવામાં આવેલ છે.

ઉદેશ

ગ્રામીણ વિકાસની વિવિધ સામૂહિક અને કલ્યાણકારી યોજનાઓના અમલ દ્રારા ગુજરાત રાજય તરફ પ્રયાણ “સ્વરાજથી સુરાજ્ય” પૂવૅક વ્યવસ્થિત રીતે સ્વશાસન દ્રારા વધુગ્રામ પંચાયતો આયોજન કરી રહયું છે. કાયૅક્રમોથી પોતાની ફરજો અને જવાબદારીઓ અદા કરે અને પોતાની આકાંક્ષાઓ મુજબ સામાજિક,માનવ, આથિક અને વ્યક્તિક્લક્ષી વિકાસ કરવા સુયોજીત આયોજન કરી ચોક્કસ લક્ષ અને દીધૅદ્રષ્ટિથી કાયૅ કરે અને નાગરિકોની સુવિધાઓમાં વધારો કરવા કટીબધ્ધ બને તે માટે સ્પધૉત્મક વાતાવરણ ઉભું થાય અને અંતતગામડાઓ સમૃધ્ધ અને સ્માટૅ વિલેજ સ્પધૉ અને આ સબંધે: અંતે ગ્રામ્યકક્ષાએ પુખ્ત વિચારણાના ગ્રામ પંચાયતો તે ગ્રાન્ટ ફાળવણી કરવાની બાબત સરકારશ્રીની વિચારણા હેઠળ હતી ચોક્ક્સ દિશામાં અને ચોક્ક્સ લક્ષ્ય સાથે પહેલા થાય અને તંદુરસ્ત સ્પધૉની ભાવના વધુ જાગૃત બને તે હેતુથી સ્માટૅ વિલેજ” .અમલમાં મૂકવાનું ઠરાવવામાં આવે છે.” યોજના

યોજનાની સૂચિત મૂળભુત જોગવાઈઓ

ગ્રાંટ ફાળવણી

સ્માટૅ વિલેજ માટેની ગ્રાંટ માટે યોગ્યતા પ્રાપ્ત કરનાર ગ્રામ પંચાયતને જિલ્લા પંચાયત મારફત ગ્રાંટ ફાળવણી કરવામાં આવશે. મહતમ ગ્રાંટ ફાળવણી વસ્તી અને વિસ્તાર આધારિત નીચે મુજબ કરવામાં આવશે.

ગ્રાંટ ફાળવણી પ્રથમ હપ્તામાં ૫૦ % રકમ તેમજ બાકીની રકમ સંબંધિત ગ્રામ પંચાયત દ્રારા મળેલ ગ્રાંટના ૫૦% રકમ નો ખચૅ કયૉ બાદ ફાળવવાની રહેશે.

આ ગ્રાંટ નો ખચૅ પ્લાન પૈકીના મંજૂર થયેલા કામો અને કાયૅક્રમો માટે જ કરવાનો રહેશે.

વષૅ ૨૦૧૬-૧૭ માં રૂ. ૧૮૫.૦૦ કરોડની જોગવાઈ કરવામાં આવેલ છે

પ્રસ્તાવના

કેન્દ્ર સરકારે તારીખ ૭ સપ્ટેમબર – ૨૦૦૫થી મહાત્મા ગાંધી રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ રોજગાર બાંહેધરી અધિનિયમ પસાર કયૉ અને ફેબુઆરી ૨૦૦૬ થી આ કાયદો અમલમાં આવેલ છે,જે અન્વયે મહાત્મા ગાંધી રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ રોજ્ગાર બાંહેધરી યોજના રાજયના તમામ જીલ્લાઓમાં અમલમાં છે.

યોજનાનો હેતુ

રાજયના ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં રહેતાં કુંટુંબો કે જેના પુખ્તવયના સદસ્યો શારીરિક શ્રમથી થઈ શકે તેવું બિનકુશળ્ળ કામ કરવા ઈરછુક હોય તેવા દરેક કુંટુંબની જીવન નિવૉહની તકો વધારવા માટે કુંટુંબદીઠ નાણાંકીય વષૅમાં વધુમાં વધુ ૧૦૦ દિવસ રોજગારી આપવાનો ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાંથી શહેર તરફ થતું સ્થળાંતર અટકાવવું, ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં માળખાકીય સુવિધાઓ ઉભી કરવાનો આ યોજનાનો હેતુ છે.

યોજનાનો લાભ કોઈ પણ લઈ શકે

આ યોજના હેઠળ તમામ ગ્રામીણ કુંટુંબોના પુખ્ત વયના સદસ્યો કે જેઓ સવેતન રોજગારીની જરૂરિયાતવાળા અને શારિરીક શ્રમ કરવા તથા બિનકુશળ કામ કરવા ઈરછુક હોય, તેવા ગ્રામીણ કુંટુંબો યોજનાનો લાભ લઈ શકશે. આ કાયૅક્રમ સ્વલક્ષ્યાંકન પ્રકારનો અને માંગ આધારિત છે.

સમાવિષ્ટ કામો

યોજનાની રૂપરેખા :-

ભારતના વડા પ્રધાન દ્રારા તા. ૦૨/૧૦/૨૦૧૪ (બીજી ઓકટોબર) થી સમગ્ર દેશમાં સાવૅત્રિક સ્વરછતાને લક્ષમાં સ્વરછ ભારત મિશન (ગ્રામીણ) યોજના અમલી બનવામાં આવેલ છે. આ મિશનનો મુખ્ય ધ્યેય ભારતને સ્વરછ બનાવવાનો છે. મહાત્મા ગાંધીની ૧૫૦મી જન્મ જંયતિ ઊજવણીના ભાગરૂપે સાચી શ્રધ્ધાજલીમાં તા.૦૨/૧૦/૨૦૧૯ પહેલા સમ્રગ દેશને ખુલ્લામાં શૌચામુકત (ODF) કરવાનો સરકારે મક્ક્મ નિધૉર કરેલ છે. આ યોજનાનો ઉદેશ ગામોમાં ધન અને પ્રવાહી કચરાના સલામત નિકાલની વ્યવસ્થા ગોઠવાય, ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં સવૅત્ર સ્વરછ્તા અને ગામોમાં થતી ખુલ્લામાં શૈચક્રિયા સદતર બંધ થાય અને ગામ સાફ, સ્વરછ અને સુંદર બનાવવા તરફ વેગ આપવા માટેનો છે.

યોજનાના હેતુ

વ્યકતિગત શૌચાલયના બાંધકામ

યોજના હેઠળ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં માળખાકીય સુવિધામાં પાણીની સુવિધાયુકત વ્યકતિગત શૌચાલય બાંધકામ કરવા રૂ. ૧૨૦૦/- ની પ્રોત્સાહક સહાય ચૂકવવામાં આવે છે. જેમાં કેન્દ્ર સરકારના ૬૦% મુજબ રૂ.૭૨૦૦/- અને રાજય સરકારના ૪૦% મુજબ રૂ. ૪૮૦૦/- નો હિસ્સો છે. આ યોજના હેઠળ વ્યકતિગત શૌચાલય, બીપીએલ અને એપીએલ નક્કી કરેલ નીચે મુજબની પાંચ કેટેગરી જેમાં (૧) અનુસુચિત જાતિ અને અનુસુચિતજન જાતિ, (૨) નાના સિમાંત ખેડૂત, (૩) જમીન વિહોણા ખેત મજૂર (૪) કુંટુંબના વડા વિધવા, (૫) કુંટુંબના વડા અપંગ આ યોજના હેઠળ લાભ આપવામાં આવે છે.

ઉપરોકત કેટેગરીમાં સમાવેશ ન થતો હોય તેવા એપીએલ જનરલ કેટેગરીના લાભાથીઓને વ્યકતિગત શૌચાલય બનાવવા રાજય સરકાર દ્વારા નિમૅળ ગુજરાત યોજના અમલી બનાવી તે હેઠળ રૂ.૪૦૦૦/- પ્રતિ શૌચલય પ્રોત્સાહક સહાય ચૂકવવામાં આવે છે. તે ઉપરાંત રાજય સરકાર દ્રારા મુખ્ય મંત્રી સ્વરછતા નિધિ હેઠળ રાજયકક્ષાએ આવેલ ફંડ માંથી આવા પ્રકારના શૌચાલયોના બાંધકામ માટે વધારાની સહાય રૂ. ૪૦૦૦/- પ્રતિ શૌચાલય આપવાનું ઠરાવવામાં આવેલ છે.

પ્રસ્તાવના :-

ગુજરાત સરકાર દ્રારા સને ૧૯૯૪-૯૫ થી જળસ્ત્રાવ આધારિત અનાવૃષ્ટિ શકયતા વિસ્તાર કાયૅક્રમ, રણ વિસ્તાર વિકાસ, તથા સંકલિત પડતર ભૂમિ કાયૅક્રમ જેવા વિસ્તાર વિકાસના કાયૅક્રમોનો અમલ કરવામાં આવેલ હતા, જેમાં રાજયની વિશિષ્ટતાઓ તથા પ્રોજેકટના ભૂતકાળના અનુભવો ઉપરથી ધણા સુધારા કરી વષૅ ૨૦૦૮ થી બધા કાયૅક્રમ ભેગા કરી સંકલિત જળસ્ત્રાવ વ્યવસ્થાપન કાયૅક્રમ (IWWP) નું ગુજરાત સ્ટેટ વોટરશેડ મેનેજમેંન્ટ એજન્સી દ્રારા અમલીકરણ કરવામાં આવે છે. ગુજરાત રાજયએ સંકલિત જળસ્ત્રાવ વ્યવસ્થાપન કાયૅક્રમના આયોજન માટે સવૅગ્રાહી વૈજ્ઞાનિક અને સહભાગી પધ્ધતિનો ઉપયોગ કરી સમ્રગ રાજય માટે આગામી ૧૮ વષૅનું આયોજન કરવામાં આવેલ છે.

કાયૅક્રમની રૂપરેખા :

સંકલિત જલસ્ત્રાવ વ્યવસ્થાપન કાયૅક્રમ અત્યંત પ્રકિયા સ્થિત અને પ્રોજેકટ આધારિત કાયૅક્રમ છે. આ કાયૅક્રમનું અમલીકરણ તબક્કામાં નીચે મુજબ હાથ ધરવામાં આવે છે.

પ્રારંભિક તબક્કા દરમ્યાન પ્રોજેકટ વિસ્તારની જરૂરિયાતોને ધ્યાને રાખી વૈજ્ઞાનિક તથા સહભાગી પધ્ધતિથી વિસ્તૃત પરિયોજના અહેવાલ (ડીપીઆર) બનાવવામાં આવે છે. સામુદાયિક ભાગીદારી વિસ્તૃત પરિયોજના અહેવાલનો અગત્યનો ભાગ છે. જેને સુનિશ્ર્ચિત કરવા માટે સહભાગી ગ્રામીણ ચકાસણી, સહભાગી સુક્ષ્મ આયોજન અને ગ્રામસભાઓ દ્રારા જળસ્ત્રાવ વિકાસ સમિતિ જેને વિસ્તારમાં કરવાના થતા કામોનું અમલીકરણ કરે છે. પ્રારંભિક તબક્કામાં સામુદાયિક ગતિશીલતા અને સહભાગીતા પર ભાર મુકવામાં આવે છે.

વષૅ ૨૦૧૫ થી ઉપરોકત યોજના પ્રધાનમંત્રી કૃષિ સિંચાઈ યોજના (વોટરશેડ કમ્પોનન્ટ ) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

પ્રસ્તાવના :-

ધરવિહોણા અને કાચા આવાસ ધરાવતા ગરીબ કુંટુંબોને આવાસની સુવિધા પુરી પાડવા માટે ઈન્દિરા આવાસ યોજના અમલમાં હતી. ચાલુ વષૅ ૨૦૧૬-૧૭ થી પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજનાનો અમલ રાજયમાં કરવામાં આવેલ છે.

હેતુ :-

પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના એ કેન્દ્ર પુરસ્કૃત યોજના છે. યોજનાનો મુખ્ય હેતુ આવાસ વિહોણા અથવા કાચું આવાસ ધરાવતા વંચિત કુંટુંબોને આવાસ બાંધવા આથિક સહાય આપવાનો છે.

યોજના હેઠળ મળવાપાત્ર લાભ :-

પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના હેઠળ રૂ. ૧,૨૦,૦૦૦/- ની સહાય મળવાપાત્ર છે. જેમાં કેન્દ્ર અને રાજય સરકારની ૬૦:૪૦ના ગુણોતરમાં સહભાગીતા છે. આ પ્રમાણે રૂ. ૭૨,૦૦૦/- કેન્દ્ર સરકારનો અને રૂ. ૪૮,૦૦૦/- રાજય સરકારનો ફાળો રહેલો છે.

આ ઉપંરાત લાભાથીને શૌચાલય બનાવવા માટે રૂ. ૧૨,૦૦૦/- સુધીની વધારાની સહાય સ્વરછ ભારત મિશન ગ્રામીણ હેઠળ આપવામાં આવે છે તેમજ મનરેગા યોજના સાથે કન્વઝૅન કરી મકાન બાંધકામ માટે રૂ. ૧૬,૦૨૦/- સુધીની વધારાની સહાય આપવામાં આવે છે.

યોજાનાની વિશેષતાઓ

લાભાથીની પસંદગી ગ્રામસભા મારફતે

મકાન મહિલા અથવા પતિ- પત્નીના સંયુકત નામે.

મકાનની કોઈ નક્કી ડિઝાઈન નથી, લાભાથી તેની જરૂરિયાત મુજબનું ઓછામાં ઓછા ૨૫ ચો.મી નું મકાન જાતે જ બનાવે છે.

મકાન બાંધવા માટે મંજૂરી સાથે પ્રથમ હપ્તાની ચૂકવણી તથા કુલ ત્રણ હપ્તામાં સહાયની ચૂકવણી.

ઓછામાં ઓછું ૨૫ ચો.મી. નું મકાન સાથે શૌચાલય બાંધવું અનિવાયૅ.

અનુસુચિત જાતિ અને અનુ.જનજાતિના લાભાથીઓને બેંક મારફતે રૂ. ૭૦,૦૦૦/- ની લોનની વ્યવસ્થા.

લાભાથીને સ્થાનિક સંશોધનઓના ઉપયોગથી મકાન બનાવવા પ્રોત્સાહન.

સ્થળ પર જ તકનીકી માગૅદશૅન.

યોજનાના અમલનું સામાજીક ઓડીટ.

દિનદયાલ અંત્યોદય યોજના/ એન.આર.એલ.એમ/ગુજરાત સરકાર દ્રારા અમલમાં મૂકવામાં આવેલ મિશન મંગલમ યોજના અંતૅગત ગુજરાતના ગ્રામીણ વિસ્તારની ગરીબ પરિવારોની બહેનોને સ્વસહાય જૂથોમાં સખી મંડળ/ સ્વસહાય જૂથ સ્વરૂપે સંગઠિત કરીને તેમની બચત અને આ પ્રવૃતિઓને પ્રોત્સાહિત કરી ઉત્પાદકીય કામોનાહુત્રર કૌશલ્યની તાલીમ દ્રારા તથા આ માટે બેકોના ધિરાણની વ્યવસ્થાની સુવિધા સાથે જોડી, વિવિધ વિભાગો સાથે જોડાણ કરાવી, સ્વરોજગારી પૂરી પાડી, ઉત્પાદિત ચીજવસ્તુઓના વેચાણ અથૅ યોગ્ય બજાર સાથે જોડીને તેઓને ગરીબીમાંથી બહાર લાવવાની પરિણામલક્ષી કામગીરી હાથ ધરવામાં આવી છે. આ સત્વશીલ અને અભિયાનને મિશન મોડ પર કાયૅરત કરવામાં આવ્યું છે.

ગુજરાત લાઈવલીહુડ પ્રમોશન કંપની લીએ. મિશન મંગલમ અભિયાન અંતૅગત રાજયના તમામ ૩૩ જિલ્લા અને ૨૪૭ તાલુકાઓમાં પ્રથમ તબક્કે ગ્રામ્ય સ્તરે ૨.૪૦ લાખથી વધુ મંડળોની રચના કરી, ૧.૩૫ લાખ જૂથોને સક્રિય કરેલા છે. અંદાજે ૨૩૦૦ થી વધારે ગ્રામ સંગઠન (V.O) ની રચના કરવામાં આવેલ છે. જેમાં અંદાજે ૨૬.૧૦ લાખથી વધુ મહિલાઓને આવરી લઈ અંદાજે ૧.૭૧ લાખ સખીમંડળ/સ્વસહાય જૂથને રૂ.૧૧૫.૩૫ કરોડનું રીવોલ્વીંગ ફંડ પેટે ચૂકવવામાં આવેલ છે. તદઉપંરાત અંદાજે ૭૪.૫૨૧ લાખ સખીમંડળ/સ્વસહાય જૂથને રૂ. ૫૪૫.૦૨ કરોડ કેશ કેડિટ અને ૯૦૬૩ સ્વસહાય જૂથોને રૂ. ૪૦.૫૨ કરોડનું કોમ્યુનિટી ઈનવેસ્ટમેન્ટ ફંડ આપવામાં આવેલ છે. મહિલા સશક્તિકરણને વાસ્તવલક્ષી ઊંચાઈએ પહોચાડવા માટે સ્વસહાય જૂથો દ્રારા લીધેલ લોનની સમયસર ચૂકવણી થતા તે જૂથોને પ્રોત્સાહનના ભાગરૂપે ગુજરાત સરકારે ૫% વ્યાજ સહાય પેટે રૂ. ૧૦.૩૭ કરોડ જેટલી માતબર રકમ ફાળવવામાં આવેલ છે.દર વષૅ ૨૫૦૦૦,સ્વસહાય જૂથોને ૫% વ્યાજ સહાયનો લાભ મળે છે.

પ્રધાનમંત્રી જીવન જ્યોતિ વીમા યોજાનામાં ૫ લાખનાં લક્ષ્યાંક સામે ૩૯૩ લાખ લાભાથી, પ્રધાનમંત્રી સુરક્ષા વીમા યોજના હેઠળ ૫ લાખનાં લક્ષ્યાંક સામે ૬.૦૦ લાખ લાભાથી તેમજ અટલ પેન્શન યોજનામાં ૦.૫૦ લાખના લક્ષ્યાંક સામે ૦.૩૪ લાખ લાભાથીને આવરી લેવામાં આવ્યા છે.

રાજયના આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ વિભાગ સાથે એમયુ.ઓ. કરી, આરોગ્ય વિભાગની યોજનાઓ લોકો સુધી સ્વસહાય જૂથની બહેનો મારફતે પહોચાડવા અને ૧૫,૦૦૦ જેટલી બહેનોને આ કાયૅમાં જોડવા માટે સફળ પ્રયાસો હાથ ધરવામાં આવેલ છે. જેથી આરોગ્યલક્ષી જાગૃતિ સાથે નાણાંકીય ઉપાજૅન પણ તેઓ કરી શકશે.

મિશન મંગલમ કાયૅક્રમ અંતૅગત બેકો, વ્યવસાયિક સંસ્થાઓ, કૌશલ્ય વિકાસ એજન્સીઓ, જ્ઞાન પ્રસાર એકમ, સ્વસહાય જૂથો વગેરે વચ્ચે સુયોગ્ય સંકલનની સાથે સાથે આ યોજના અન્વયે કુટીર અને ગૃહઉધોગ ઉપંરાત કૃષિ, એગ્રો પ્રોસેસીંગ, ડેરી અને પશુપાલન ક્ષેત્રે પણ રોજગારીની તકોને વધુ મજબૂત કરી ગુજરાતની મહિલાઓ માટે આથિક સશક્તિકરણની દિશામાં અનોખું કદમ ઉઠાવ્યું છે.

મિશન મંગલમ અંતૅગત ધણાં કાયૉ જોબવકૅ તરીકે સખી મંડળો/સ્વસહાય જૂથો દ્રારા સ્વરોજગારના આપનાર પ્રવૃતિઓ જેવી કે, પશુપાલન, એગ્રોપ્રોસેસિંગ, ફૂડ પ્રોસેસિંગ, મત્સયઉધોગ વનપેદાશો-મધ, વમીકમ્પોસ્ટ, હાથવણાટ, હસ્તકલા, હોઝિયરી, અગરબતી, વાંસ, ઈમારતી લાકડાની કૃતિઓ, ગ્રામીણ સેવા ક્ષેત્રોના સાહસો, કેટરીગ તથા અન્યક્ષેત્રો જેવા કે કુટિર ઉધોગ અને ગ્રામીણ સેવાઓના ક્ષેત્રે આથિક પ્રવૃતિઓના વિવિધ પાયલોટ પ્રોજેકટ, સ્કીલ ડેવલપમેન્ટના હુત્ર્ર્ર્ર્ર કૌશલ્યની તાલીમપ્રદાન કરી આજીવિકા દ્રારા ગરીબી સામે લડવાની ક્ષમતા પૂરી પાડવાની પ્રકિયા હાથ ધરવામાં આવનાર છે.

મહિલા કિસાન સશક્તિકરણ પરિયોજના એ કેન્દ્ર પુરસ્કૃત યોજના છે. આ યોજનામાં કૃષિ સાથે સંકળાયેલ મહિલઓને ટકાઉ ખેતી, આઈ.પી.એમ. ( ઈન્ટીગ્રેટેડ પેસ્ટ મેનેજમેન્ટ) જેવી તાલીમ આપી તેમનું ક્ષમતાવધૅન કરવામાં આવે છે. આ યોજનામાં ત્રણ વષૅમાં કુલ ૩૨,૩૨૦ મહિલા લાભાથીઓનું ક્ષમતાવધૅન કરવામાં આવશે. મહિલા કિસાન સશક્તિકરણ કરવા પરિયોજનામાં સ્વસહાય જૂથની મહિલાઓને વિવિધ પ્રકારના ગ્રામ્ય / કલસ્ટર કક્ષાના ફેડરેશન પ્રોડયુસરગૃપમાં જોડવામાં આવશે. આ યોજના અંતૅગત કૃષિલક્ષી વિવિધ પ્રવૃતિઓ મારફત મહિલાઓની આવકમાં વધારો થશે.

નેશનલ રીસોસૅ ઓગૅનાઈઝેશન તરીકે કુદુમ્બશ્રી (કેરાલા) દ્રારા સખી મંડળ/ સ્વસહાય જૂથોના ઉધમિતાવિકાસ થાય તે માટે ગુજરાત લાઈવલીહુડ પ્રમોશન કંપની લી. દ્રારા NRLP અંતૅગત કુદુમ્બશ્રી દ્રારા ગુજરાતના કુલ ૩ જિલ્લાઓ પાટણ, નમૅદા અને તાપી પાયલોટ પ્રોજેકટ હેઠળ કામગીરી કરવામાં આવી રહી છે.

નમૅદા અને તાપીમાં અનુક્રમે ૪૦-૪૦ લધુઉધોગ મિત્ર તથા પાટમાંણ ૭૫ એમ થઈને કુલ ૧૫૫ લધુઉધોગ મિત્રો તૈયાર કરવામાં આવનાર છે. જેમાંથી ૧૨૮ લધુઉધોગ મિત્ર તૈયાર થઈ ચૂકયા છે જે ગ્રામ્ય સ્તરે ઉધમિતાવિકાસનું કામ કરશે.જેમાં તાલીમ માગૅદશૅન, બેક ધિરાણ અને કન્વજૅન્સ વગેરેની કામગીરી પર ધ્યાન આપી સખીમંડળની બહેનો માટે ઉધમિતાવિકાસની કામગીરી કરવામાં આવશે.

નેશનલ રીસોસૅ ઓગૅનાઈઝેશન (NRO) તરીકે રીસોસૅ બ્લોક સ્ટ્રેટેજી અન્વયે ઓમ્પલીસ (OMPLIS-Andhrapradesh) દ્રારા ગુજરાતના ૩ જિલ્લાના ૩ બ્લોકમાં અનુક્રમે સુરેન્દ્રનગરમાં સાયલા, છોટાઉદેપુરમાં ક્વાંટ તથા અમરેલીમાં બાબરા તાલુકામાં કોમ્યુનીટી રીસોસૅ પસૅન દ્રારા મિશન મંગલમ સ્વસહાય જૂથની બહેનો સાથે મળીને ટાગૅટ કોમ્યુનિટી ને સ્વસહાય જૂથમાં આવરી લેવામાં આવશે. જેમાં V.O./કલસ્ટર લેવલ ફેડરેશન દ્રારા સ્વસહાય જૂથોને સંગઠિત કરવા, તેમને વિવિધ તાલીમ આપી, બુક કીપીગ તથા અન્ય બાબતોનું દિશા નિદૅશન કરી સતત માગૅદશૅન આપવામાં આવશે.

જીએલપીસી તથા જીલ્લા ગ્રામ વિકાસ એજન્સીના માધ્યમથી સ્વસહાય જૂથો/ સખીમંડળો ને કૌશલ્ય વધૅન તાલીમ તેમજ વ્યવસાયિક તાલીમ આપવા તથા રોજગારી સાથે જોડવાનો શ્રેષ્ઠ અભિગમ તેમજ સ્વરછ ભારત મિશન અંતૅગત સ્વરછ્તા ઝુંબેશની આજીવિકાના વિકલ્પ તરીકે પંસદગી ઉપંરાત સ્વરછ ભારત મિશન અંતૅગત સ્વસહાય જૂથોની સક્રિય ભાગીદારી.

કૃષિ બાગાયત પશુપાલન અને ડેરી ક્ષેત્રોમાં પણ સ્વસહાય જૂથો/ તે સખી મંડળોના સભ્યોને જોડીને તેઓની આજીવિકા સતત વધારવાનું કાયૅ મિશન મંગલમ- જીએલપીસી કરી રહેલ છે.

રાજયના ૪ જીલ્લાના ૧૦ તાલુકાઓના ૪૨૫ ઉપંરાત ગામોની ૩૨,૦૦૦ ઉપંરાત મહિલાઓને મહિલા કિસાન સશકતિકરણ પરિયોજના અંતૅગત આદૅશ સુધારેલી તથા તેઓના ખેત ઉત્પાદન દ્રારા વધુ આવક મેળવે તેવા કાયૅક્રમનું આયોજન થઈ રહયું છે.

સહકાર અને ડેરી ઉધોગ સાથે ૨ લાખથી વધુ મહિલા સભ્યો જોડાયેલ છે સ્વસહાય જૂથોની મહિલાઓને સાંકળી લઈને ૨૪૬ નવી મહિલા દૂધ ઉત્પાદક સહકારી મંડળીઓની રચના કરેલ છે.

રાજયભરમાં ૧૬૧ જેટલા સ્થળોએ સ્વસહાય જૂથો દ્રારા મંગલમ અમૂલ પાલૅર શરૂ કરવામાં આવેલ છે. અને તે દ્રારા સ્વસહાય જૂથોની ગ્રામીણ મહિલાઓમાં ઉધોગ સાહસિકતાના ગુણો વિકસાવી તેઓની આજીવિકામાં વૃધ્ધિ કરવાનો મહત્વકાંક્ષી કાયૅક્રમ હાથ ધરવામાં આવેલ છે.

આમ આદમી વીમા યોજના હેઠળ ગુજરાતના ગ્રામીણ વિસ્તારના અતિ ગરીબ જમીન વિહોણા ખેત મજૂર કુંટુંબોને વીમા કવચ પૂરું પાડવામાં આવે છે. જેની મુખ્ય બાબતો નીચે મુજબ છે.

વષૅ ૨૦૦૮ થી અત્યાર સુધી ગરીબી નીચે જીવતા જમીન વિહોણા આવરી લેવામાં આવેલા કુંટુંબોના (ધોરણ ૯ થી ૧૨ માં અભ્યાસ કરતાં કુંટુંબદીઠ મહતમ ૨ બાળકોને) પ્રતિ લાભાથી દીઠ રૂ. ૧૨૦૦ લેખે સુધી કુલ ૨૮૬૯૪ વિધાથીઓને રૂ. ૩૪૪.૩૨ લાખનું શિષ્યવૃતિનું ચુકવણું એલઆઈસી, ગાંધીનગર દ્રારા કરવામાં આવેલ છે.

વષૅ ૨૦૧૬-૧૭ માટે આ યોજના હેઠળ ગરીબીરેખા નીચે જીવતા ૮.૫૯ જમીન વિહોણા કુંટુંબોને વીમા કવચ પૂરું પાડવામાં આવેલ છે.